Kuşadası’nın gün batımlarının vazgeçilmezi,
Milli parktan bakınca 1,5 kilometre ötemizdeki dağların adı,
Ege adaları arasında elimizden en son çıkan,
Gidip bakınca da keşke çıkmasaymış dediğimiz;
Bizim deyimizle; Sisam,
Yunanca adıyla; Samos veya Σάμος
Yazı: Dr. Serra Menekay
Fotoğraflar: Vedat Öncel
Ağustos-2015
Doğu Ege Adaları arasında Patmos’un kuzeyinde, Sakız’ın güneyinde, Kuşadası sahillerinin karşısında ve Dilek Yarımadası Milli Parkından sadece 1,6 km’lik bir boğazla ayrılmış bir adadır Sisam. Antik çağlarda bağları ve şarapları ile ünlü zengin ve güçlü bir şehir devleti olan ada ünlü filozof ve matematikçi Pisagor’un da memleketidir.
Kuşadası’ndan günbatımını seyretmek çok keyiflidir. Güneş denize doğru alçalır ve usulca girer denizin koynuna. Dikkatle dinlerseniz sanki “oh” dediğini duyarsınız güneş denize kavuşurken. İşte bu eşsiz manzaranın sol tarafındaki dik dağlardır Sisam, o manzaranın ayrılmaz parçasıdır. Çocukluğumuzdan beri uzaktan izlediğimiz bu adayı keşfetmeye gidiyoruz Kuşadası’ndan kalkan feribotla.
55 Avro ödüyorsunuz gidiş geliş için. Kuş uçumu 5 km’lik bir seyahat için çok para doğrusu. Yunanistan için almanız gereken vize, pasaport masrafınız ve yurt dışı çıkış pulu derken burnumuzun dibindeki bu adayı ziyaretin bütçesi beklenmeyecek şekilde kabarık aslında. Feribot yaklaştıkça adanın sandığınızdan çok daha büyük olduğunu fark ediyorsunuz.
Aslında 43 km uzunluk, 13 km genişliğiyle 478 km2’lik yüzölçümüne sahip Sisam adası. Oldukça dağlık coğrafyasının yanında verimli ve geniş platolar ve ovalar da barındırıyor. Bu ovalardaki bağlar özellikle muskat üzümü ve şarapları ile ünlü.
Feribot başkent ve adanın en büyük kenti konumundaki Vathi şehrine doğru yanaşırken, şehrin büyüklüğü dikkat çekici. Kaç kişi yaşar bu adada diye merak ederseniz biz söyleyelim; 34 bin kişi. Bu nüfusu ile Yunan adaları arasında dokuzuncu en kalabalık ada niteliğindedir. Kuzeydoğudaki Vathi şehri yanında, Kuzeybatıdaki Karlovassi, Güneydoğudaki Pithagorion ve Güneybatıdaki Marathokampos adanın en büyük ve en önemli şehirleri.
Samos kelimesinin anlamı ne derseniz; Strabo’ya göre “kıyı boyunca yükselen” demekmiş. Samos’un iki büyük dağlar grubunun bu anlama katkısı yadsınamaz. Batıdaki Kerketeas dağlarının en yüksek noktası 1434 metre, ortadaki Ampelos dağlarının en yüksek noktası ise 1095 metre olarak belirtiliyor. Adadaki dağlar Anadolu ile en yakın nokta olan Dilek Yarımadasının karşısındaki Mikali bölgesinde de mevcut ve oldukça dik. Zaten adaya yaklaştıkça dağların sarplığı daha çok dikkatimiz çekiyor. Gümrükten geçip şehre çıkmak kuyruk bekleme ve sadece tek görevlinin çalışıyor olması yüzünden epey zaman alıyor. Sabah 9 da yola çıkıp alt tarafı 2 km ötemizdeki adaya öğleyin ancak ulaşıyoruz. Neyse ki bizim acelemiz yok, bu kez sadece gezmeye geldik ve tam 5 günümüz var bu adada geçireceğimiz.
Vathi’den başlayalım; kıyı boyunca sıralanmış restoranlar, kafeler, oteller ile bir liman şehri Vathi. Bir meydanı ve kıyıdaki kordon boyunun ardında daracık sokakları var. Bir Arkeoloji Müzesi ve bir şarap müzesi bulunuyor şehirde. Arkeoloji müzesi Heraion kazılarıyla gün yüzüne çıkarılmış İyonik çağa ait sanat eserlerini ve antik heykelleri sergiliyor. Bunlardan 5,5 metre yüksekliğindeki Kouros heykeli Yunanistan’ın en büyük Kouros heykeli olması bakımından kıymetli.
Vathi’den motorsiklet kiralıyoruz. Zira bu adayı bir motorsikletin girebildiği her yere girerek gezmek niyetindeyiz. 5 gün için toplam 70 Avro ödeyerek 125 cc’lik bir Vespa’ya atlıyoruz. Bu dik dağları çıkar mı acaba diye tereddüt etmedik dersek yalan olur ama doğru dürüst eşyamız yok ve ağır insanlar değiliz. Vathi’nin içinden batıya doğru yönleniyoruz.
İlk durağımız Kedros oluyor. Manzara müthiş, bu turkuaz denizin bir fotoğrafını çekmeden olmaz.
Adanın kuzey sahili boyunca ilerlemeyi sürdürüyoruz. Sol yanımızda çam ormanları ile süslü dağlar, sağ yanımızda Ege Denizi. Rüzgâr kuzeyli esiyor ve beyaz köpüklü dalgalar deniz kokusunu getiriyor burnumuza. Bazen bir viraj alıyoruz ya da bir tepeye tırmanıyoruz bu kez bir serinlikle birlikte orman kokusu alıyoruz. Cırcır böcekleri olanca gayretleri ile öterek bu gezinin müziğini oluşturuyorlar. Alışık olduğumuz Ege coğrafyasındayız ve mutluyuz. Kokari’de ilk molamızı veriyoruz.
Karlovasi’den güneye dönüyoruz. Kerketeas ve Ampelos dağlarının arasından Marathokampos üzerinden Ormos’a inip yeniden denizle buluşuyoruz. Artık Güney sahillerindeyiz. Burada hiç dalga yok, durgun denizin kıyısından batıya doğru yol alarak Kambos ve Psili Ammos üzerinden Limnionas’a varıyoruz. Pansiyonumuz burada. İnternetten bulduk, restoranıyla meşhur Galini’de kalıyoruz.
Basit, lüksten çok uzak ama temiz ve geniş odalarıyla bizim için yeterli. Bu geniş odaların içerisinde mutfak ta var. Dilerseniz burada deniz güneş tatili yaparken kendiniz kahvaltınızı ya da bazı öğünlerinizi hazırlayabilirsiniz.
Muhteşem Limnionas plajına yürüyerek 3-4 dakika uzaklıktaki yerimiz bir aile işletmesi ve restoranının neden meşhur olduğunu ilk akşam yemeğimizde anlıyoruz. Bizim eski kara fırınlardan var bahçede. Yemekler de, ekmek de burada pişiyor. Üstelik hepsi birbirinden lezzetli. Yemek konusu açılmışken adada midemizin bayram ettiğini belirtmeliyim. Özellikle etler hem kuzu, hem oğlak hem de dana etleri çok lezzetli. Hayvanların serbest otlaması bunda etkilidir sanırım. Ama çok net olarak ifade etmeliyim ki zaten etleri ile çok meşhur olan Teksas ve Brezilya’dan sonra yediğim en lezzetli etler şaşırtıcı şekilde Sisam’daydı. Limonlu dana ve limonlu kuzuyu denemeden gelmeyin sakın.
Vejeteryanlar üzülmesin onlar için de pek çok seçenek mevcut, ne de olsa Egedesiniz. Kabak çiçeği dolmasından tutun da türlüye, kuru fasulyeye, kuru cacık, patlıcan ezme, patlıcan söğürme, mücver, peynir kızartması gibi egenin tüm lezzetlerine adada erişmeniz mümkün. Deniz mahsulü yiyeceğim derseniz balıkların bir özelliği yok. Bizdekinin aynısı, pişirme tekniklerimiz de aynı, soslarımız da. Ama ahtapot ve karides için aynı şeyi söyleyemeyeceğim. Benim gibi Yunan usulü mangalda ahtapot sevenler yaşadı. Bu ahtapot biraz sert olur, kendine has bir lezzeti olur, başka bir şeye benzemez ama pek güzeldir diyenlerdenseniz cennettesiniz! Karides güveçleri için aynı şeyi söyleyemeyeceğim, evet bu da bizimkinden çok farklı. Ancak içeriğindeki yoğun feta peyniri bana göre karideslerin tadını almış götürmüş. Bizimki gibi tereyağında kırmızı biberli ve sarımsaklı bir sunumun yanında çok sönük kalıyor. Güveçteki tüm deniz ürünlerine feta peyniri karıştırıyorlar, bence olmasaymış iyiymiş.
Salatalarımız ve mezelerimiz ise neredeyse tamamen aynı. Çok meşhur “Greek salad” iri doğranmış çoban salatasının bir büyük dilim beyaz peynir ve bolca zeytinle sunumu. Ekşi sos veya limon kullanmıyorlar, hafif tuz ve bol zeytinyağıyla pek nefis oluyor. Domateslerin bol güneşle kavrulan lezzetinden mi yoksa zeytinyağının rahiyasından mı bilinmez çok leziz. Yeri gelmişken belirtelim yılın %74’ü güneşli bir Akdeniz iklimi var adanın. Kuşadası’na veya İzmir’e göre çok rüzgârlı ve serin bulduk biz havayı. Güzel bir akşam yemeğinin üzerine örtünerek yatabilmek ve yaz ortasında üşümenin tadını çıkarmak ise oldukça keyifliydi.
Ertesi gün adanın batı kıyılarını keşfetmek için yola çıkıyoruz. Bu kez yol boyunca sağ yanımızda sarp dağlar, sol yanımızda uçurum ve deniz şeklinde bir manzara ile yol alıyoruz. Adanın batı kıyıları oldukça bakir. Egiani, Plaka, Katsouni ve Isidoros koylarına ulaşım çok zor ve buralarda tesis yok. Batıda yer alan Paleochori isimli köy ise terk edilmiş gibi, kedilerden başka bir şey görmüyoruz. Batıdaki bu zorlu yolculuktan çıkardığımız ders şu; yol iyi değilse sonunda da pek bir şey çıkmıyor.
Batı kıyısı boyunca yol alırken burnumuza kekik ve adaçayı kokuları geliyor. Öğleden sonramızı muhteşem Limnionas koyunda denize girerek geçirmeyi tercih ediyoruz. Su serin, dalga yok, denizin dibi balık kaynıyor.
Plajlardaki şemsiyeler için günlük 5 Avro ücret alıyorlar. Sabahtan dolaşıyor ücreti toplayanlar, öğleden sonra gittiğinizde çoğu zaman hiç yanınıza uğrayan olmuyor. Bizdeki park yeri veya plaj bekçileri gibi değil yani. Hâlbuki malum çok fena krizdeler.
Yeri gelmişken belirtmeliyim bu kriz mevzusunu çok anlayabildiğimiz de söylenemez. Hem çok fena krizdeler hem de restoran sahibi öğle yemeği servisimiz yok, akşama gelin olur mu diyebiliyor. Şemsiye parası verelim diye bakınıyoruz, gelen giden olmuyor. Koca adayı motorla kaç kere tavaf ediyoruz ödediğimiz benzin parası 15 Avro’yu bulmuyor. Yarım kilo eti pişirip önümüze koyuyorlar 10 Avro hesap geliyor. Kim krizde, bu nasıl kriz diye soruyor ister istemez insan.
Yazın ise ada nüfusunun pek çoğunun turizmden nasiplendiğini görüyoruz. Kış nasıl geçiyor merak ediyoruz. Ev sahibimiz Dimitri’ye soruyoruz. “Zeytinlerim var, yağ yapıyorum, zeytin yapıyorum. Odun topluyorum, yaza hazırlık yapıyorum. Yağmur varsa bazen akşama kadar hiç evden çıkmıyor yatıyorum, bol bol uzo ve şarap içiyorum, yazın çok çalışıyorum, kışın tatil yapıyorum kısacası” diyor. Adanın meşhur ev şaraplarının koladan ve hatta sudan daha ucuz olduğunu belirtelim yeri gelmişken. Bağı olanlar şarapçılıkla, narenciyesi olan bahçecilikle uğraşıyor. Kuru incir ve badem de adanın gelir getiren tarım ürünleri arasında. Egenin iki komşu ülkesi olarak yakın zamanda seçim var yine ikimizde de. Dimitri’ye soruyorum, ne düşünüyor Çipras hakkında diye “Çok destekledim geçen sefer ama bu kez oy kullanmaya bile gitmeyeceğim, tüm politikacılar aynı, hepsi bencil ve hırsız” diyor. O bizde seçim olacağından habersiz, dolayısıyla bize bu konuda soru sormuyor. Aslında bize hiçbir konuda soru sormuyor. Galiba bu, iyi bir ev sahibinin en çok sahip olması gereken kişilik özelliklerinden biri. Pek rahat hissediyoruz.
Bir sonraki gün güney sahillerini keşfe gidiyoruz. Psili Ammos koyu hem güneybatıda hem güneydoğuda var. Yunanca anlamını merak ediyorum, sözlükten bulamayınca Dimitri’ye soruyorum; ince kum demekmiş. Gerçekten de ince bir kumu var bu plajların.
Kambos bir diğer tekrarlanıp duran plaj adı, onun da anlamını soruyorum; düzlük yer demekmiş. Adanın güneyindeki Kambos plajları çok keyifli, tavernalar da çok manzaralı.
Kambos
Clear Beach-Kambos-Marathokambos
Ormos bu sahildeki bir diğer durağımız. Tipik bir sahil kasabası olan Ormos’ta küçük bir de liman var. Burada hem çok hoş kafeteryalar, tavernalar hem de pansiyon ve butik oteller bulmanız mümkün.
Ormostan sonraki durağımız Balos Koyu. Bu koya da bayılıyoruz doğrusu. Pırıl pırıl taşlı ve berrak denizi ile bize pek sevdiğimiz Karaburun’u hatırlatıyor.
Daha ilerideki plajlar arasında Balos kadar güzeline rastlamıyoruz. Zaten yollar daralmaya başlıyor, asfalt bitiyor, Peri koyundan sonra batıya geri dönüyoruz. Yol üzerinde Koumeika’da durup köy kahvesinde soluklanıp manzaranın tadını çıkarıyoruz.
Adanın doğusu bir başka günün konusu. Aslında tarih boyunca yerleşim adanın doğu tarafına olmuş. O yüzden biraz adanın tarihini de okuyarak hazırlık yapıyoruz gezimize.
Antik çağda İyon kültürünün ve lüks yaşantısının merkezlerinden olan ada özellikle şarapları ve kırmızı çanak çömlekleri ile ünlüymüş. Bu dönemden kalma Tanrıça Hera Tapınağı- Heraion kalıntıları adada Pithagorion’da bulunuyor. Samos İyonik dönemde Efes ve Miletos gibi 12 İyon şehrinden biriymiş. MÖ 7. ve 6. yüzyıllarda Miletos ile olan güç savaşları tarihte önemli yer tutuyor, meraklısı bilir. Ada ticaret yollarına yakın coğrafi konumu nedeniyle ticaret merkezi haline gelmiş ve tarih boyunca önemli olmuş.
MÖ 6. yüzyılda adayı yöneten meşhur kral Polikrates Kastro dağındaki tüneli Samos’un antik başkentine su taşımak için inşa ettirmiş. Mühendis Eupalinos tarafından yapılan tünel onun adını taşıyor. Yaklaşık 1 km uzunluğundaki Eupalinos tüneli antik çağ mühendisliğini göstermesi ve tarihteki en eski tünellerden biri olması nedeniyle önemli kabul ediliyor. Tünel de antik başkent Pithagorion’da ve UNESCO Dünya Mirası Listesinde. Yazık ki biz tüneli ziyaret edemiyoruz çünkü bakım ve onarım çalışması nedeniyle kapalıymış. Onun yerine tünelin yakınındaki bir kiliseye tırmanıp fotoğraf çekiyoruz. İşte Pisagor’un memleketi antik çağda Sisam’ın başkenti Pithagorion:
Bu da kilisenin yanı başındaki mağara;
Pithagorion şehrinin meydanında Pisagor için dikilmiş bir de heykel var: tabii ki ünlü Pisagor teoremini konu eden bir heykel bu. Hatırlayın bakalım, neydi Pisagor teoremi?
Ada yıllar boyunca tarihte bölgede gücü ele geçirenlerin saldırılarına maruz kalmış, çeşitli uluslar tarafından yönetilmiş, bağımsız olmuş, demokrasinin beşiği ilan edilmiş, oligarşi altında varlığını sürdürmüş. Korsanlardan ve vebadan çok çekmiş. Osmanlı yönetimi altındayken adanın nüfusunun yeniden arttırılabilmesi için çok çaba harcanmış, 7 yıl vergi affı, destek krediler gibi yardımlarla adaya göç özendirilmiş ve ada nüfusunun 17. yüzyılda yeniden 10 bin kişiye ulaşması sağlanmış. Sisam Rodos sancağının bir parçası olarak Osmanlı tarafından uzun süre yönetilmiş. Sonra Ruslar, tekrar Osmanlı, bağımsızlık, İtalyanlar, Almanlar derken en son 1944 yılında Yunanistan’a bağlanmış. Dolayısıyla herkesin biraz izini bulmak mümkün adada.
Doğu turumuzdaki en önemli duraklarımızdan biri olan Pithagorion’u etraflıca geziyoruz. Adanın antik çağda başkentliğini yapmış olan bu şehirde bir arkeoloji müzesi de var. Adanın doğusuna doğru seyahat ederken dağ yollarında içlerinden geçtiğimiz Pirgos ve Koumadarei köyleri tipik dağ köyleri. Bu bölge balcılık ve seramik işçiliği ile meşhur. Yol kenarında bulunan atölyelerde durabilir, hediyelik eşya alabilir ve Pisagor’un herkese eşit şarap sunabilmek için tasarladığı seramik bardağın sırrını öğrenebilirsiniz. Sonra Havaalanının bulunduğu Hora şehrine ve Pototaki plajına varıyoruz. Buralar daha turistik bölgeler, çünkü buraya ulaşım daha kolay.
Adanın doğusunda da eşsiz plajlar var. Buralarda pek çok Türk’e rastlıyorsunuz, restoranlarda ikinci lisan Türkçe oluveriyor. Zira adanın Türkiye’ye en yakın kısmındayız. İlk durağımız Mikali Koyu, koyun karşısındaki dağlar ise Dilek yarımadası
Buradaki Psili Ammos plajı da güzel ama oldukça kalabalık. Bu arada yol boyunca Yunan askeri ile Türk askerinin karşılıklı beklediği Mikali boğazını da görüyorsunuz. Aramızdaki mesafe sadece 1,6 km burada.
Biraz daha doğudaki Klima ve Posidonia koylarına ulaşabilmek için hiç üşenmeden yolların tümünü zorluyoruz. Bu plajları da çok beğeniyoruz. Buralar doğası bakımından bizim Dilek yarımadası milli parkımızın aynısı. Ormanı da plajları da denizi de aynı.
Zaten karşısı milli park
Posidonia yollarında yaya olarak güneşin altında çoluk çocuk yürüyen perişan haldeki Suriye’liler ile karşılaşıyoruz. Bunlar botlarla insan kaçakçıları vasıtasıyla mı buralara geldiler diye düşünürken doğuya bakan minik koylardan Sideras koyuna girince Suriye’lilerin nasıl geldiğini anlıyoruz:
Sideras koyunda karaya çıkan Suriye’lilerden arta kalan can yelekleri
Adanın doğusundaki son durağımız Kerveli Koyu. Burası da harika denizi ve güzel restoranlarıyla mutlaka gidilmesi gereken yerlerden biri
Adadaki en son günümüzü plaj ve denize ayırdıktan sonra fabrika ayarlarımıza geri dönmüş olarak turumuzu tamamlıyoruz.
Feribotla geri dönerken Güvercinada gün batımında bizi selamlıyor
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder