Händel ve İnme Hastalığı

Bir müzik devi olan Georg Friedrich Händel kendi çalışmalarının tanıtım ve sunum işlerini de kendisi yapan kısacası menajeri de kendisi olan ilk besteci olarak tarih sayfalarında yer almıştır.

Händel 1685 yılında Halle an der Saale’de doğdu. Babası 62 yaşında bir hekim annesi 33 yaşında eski bir rahibin kızıydı. Müzik eğitimini Halle ve Hamburg’da alan Händel’in annesi ve anneannesinde serebrovasküler hastalık mevcuttu. Annesi 79 yaşında ölen Händel, ölmeden önceki ziyaretinde annesinin sağ tarafının ve dilinin felçli olduğunu belirtmiştir. Aynı şekilde anneannesinin de inme neticesinde hayatını kaybettiği bilinmektedir.

Händel 1706’da İtalya’ya gitmiş ve 1710 yılında büyük bir üne kavuşmuş olarak geri dönmüştür. Daha sonra besteci olarak İngiltere’de çalışma teklifi almış ve 1759 yılında ölümüne kadar yaşayacağı Londra’ya taşınmıştır.




Hastalıkları
Yaşamı ve hastalıkları çeşitli söylentilerle ve çelişkilerle doludur. Händel’in patografisini yazan çeşitli uzmanlar onun siklotimi veya mani gibi psikiyatrik bir hastalıktan veya artrit gibi romatolojik bir sorundan muzdarip olduğunu düşünmüşlerdir. Son yıllarda bazı uzmanlar ise Händel’in tekrarlayan palsilerini iskemik inme sekellerine bağlamışlardır. Händel yaşamının son yıllarında görme kaybından muzdaripti, bu durumu yaşadığı çağda katarakta bağlanmıştı. Geçirdiği 3 operasyon bu sorununa çare olmamıştı. Händel’in palsileri ve görme problemleri göz önüne alındığında en olası ayırıcı tanısının serebrovasküler hastalık olacağını belirtiyor Almanya Mannheim’deki Heidelberg Üniversitesi Nöroloji Kliniğinden Dr. H. Bäzner ve M. Hennerici.

Händel zeki ve iyi eğitimli biri olarak tanımlanmaktadır. Saksoniyan aksanında Almanca konuşup yazmasının dışında, İngilizce, Fransızca ve İtalyanca da biliyordu. Oldukça yakışıklı bir genç adam olarak adı aristokrat çevredeki genç hanımlarla ilişkili olarak çok sık anılmıştır.

   

Sir Thomas Hudson tarafından 1749 yılında yapılan portresinde Händel şişman biri olarak görülmektedir.

O yıllarda ünlü bestecinin çok fazla yiyecek ve içecek tükettiği bilinmektedir. Karakter yapısı olarak Händel kolay sinirlenen, öfkesini kontrol etmekte zorlanan biri olarak biliniyordu. Özellikle orkestra şefi ve konser müdürü olarak çalıştığı dönemlerde bu kişilik yapısı ile ün yapmıştı. Bazı kayıtlarda sahne üzerinde bile öfke patlamaları yaşayarak küfür ettiği ve bağırıp çağırdığı belirtilmektedir. İtalyan şarkıcı Ms. Cuzzoni bir keresinde Händel’in “falsa immagine” isimli bir aryasını söylemeyi reddedince Händel’in kendisine “Hanımefendi sizin gerçek bir şeytan olduğunuzu gayet iyi biliyorum ama şimdi size kendimin şeytanların şefi Beelzebub olduğumu gösteririm” diyerek kadını kucaklayıp pencereden aşağı atmakla tehdit ettiği yazılmıştır.

Händel’in uzun süren hastalık dönemleri o döneme ait pek çok kayıtta yer almaktadır. Bu kayıtlara göre Händel’in 1737, 1743 ve 1745’te inme atakları geçirmiş olması muhtemeldir. Görme problemleri ise 1751 yılından itibaren başlamıştır. Dr. Bäzner “Georg Friedrich Händel’s Strokes[1]” isimli makalesinde Händel’in palsilerinin ayırıcı tanısında laküner inmenin göz ardı edilmemesine vurgu yapmaktadır. Bu varsayımını ünlü bestecinin hastalıklarının fonksiyonel olarak neredeyse tam bir iyileşmeyle neticelenmesine ve uzun semptomsuz dönemlerin ardından gelen rekürrensler ile seyretmesine dayandırmaktadır. Söz konusu makalede yazarlar Händel’in hayatını ve patofizyolojik bulguları özetlemektedirler. Buna göre Händel sistemik hipertansiyon, sigara, büyük olasılıkla hiperlipidemi gibi risk faktörlerini taşımaktadır. Ünlü besteci sağ tarafını tekrarlayan şekilde tutan palsiler, konuşma güçlüğü, dizartri-beceriksiz el sendromunun bir bileşeni olarak dizarti ve embolik orta serebral arter inmesinin sonucu olarak ortaya çıkan ve çoğunlukla konfüzyon olarak yorumlanmış disfaziden muzdariptir. Yazarlara göre Händel’de sol hemisferde tekrarlayan embolilere yol açan şiddetli karotis arter stenozu bulunması olasılığı da yüksektir. Händel’in sol gözünü etkileyen ve görme kaybına neden olan durumun da sol karotis arter stenozu kaynaklı sol retina embolilerinden oluşmuş olması muhtemeldir.    
    

Händel yaşadığı dönemde üne kavuşmuş olan bir sanatçıdır ve günümüzde besteleri çalınıp söylenmekte ve adı yaşatılmaktadır. Müzik tarihinin ironilerinden birisi de Händel’in de Bach’ın da ileriki yaşlarında görme duyusunu yitirmeleri, aynı göz doktoru (John Taylor) tarafından ameliyat edilmeleridir. Bach, bu ameliyatta kullanılan kirli araçlar nedeniyle sepsisten ölmüştür. Händel’in ise ameliyatları başarılı sonuçlar vermemiş, sonuçta görme duyusunu tamamen kaybetmiştir. Ancak şimdi geriye baktığımızda Händel’in görme kaybının gözlerinden kaynaklanmamış olması daha muhtemeldir. Händel 1759’da öldüğünde görkemli bir cenaze töreni düzenlenmiştir. Mezarı Westminster Abbey'dedir.

Händel, müzik tarihine vokal eserleriyle geçmişse de başta “Su Müziği” olmak üzere çok sayıda orkestra müziği eseri ile çalgı müziğine de büyük katkıları vardır. İngiltere’de yaşamış olan Alman besteci Händel, İtalyan tarzı ile Fransız usülünü birleştirerek operalarında kendine has bir tarz oluşturmuştur. Handel’in yarattığı bu tarz her ne kadar dönemsel etkiler taşıyorsa da dönemin diğer bestecilerinin ulaşamadığı bir seviyededir.

1784 yılında Westminster Abbey’deki Händel’i anma töreni haberi

---

[1] Front Neurol Neurosci. Basel, Karger, 2005, vol 19, pp 150–159